Włodzimierz Pietrzak - życie, walka i twórczość

 

„Pozornie łatwe szczęście, które  leży obok nas i którego sięga się bez trudu, nie  posada wartości (…)   Prawdziwe szczęście bierze się nie z zastoju lecz z  heroizmu, z wyzwania rzuconego losem”- Włodzimierz Pietrzak

Pietrzak Włodzimierz Antoni Józef,  pseudonimy literackie; Andrzej Ados, Juliusz Waden, Liitterarius. Pseudonim konspiracyjny ,,Balk’’, poeta, prawnik, krytyk literacki, żołnierz AK.

Włodzimierz Pietrzak urodził się 7 lipca 1913 roku w Warszawie. Był synem Ksawerego Pietrzaka i Ewy z Kossakowskich. Jego ojciec pochodził z Poddębic. Ukończył szkołę weterynaryjną w Poznaniu. Był powiatowym lekarzem weterynarii. Matka Pietrzaka pisywała artykuły do lokalnego ,, Echo Tureckiego’’, przedstawiała swoje poglądy na temat roli kobiety we współczesnym świecie. Jej ojciec czyli dziadek Włodzimierza w latach 1907-1913 pełnił funkcję dyrektora Polskiej Szkoły Handlowej w Kaliszu oraz był autorem kilku podręczników szkolnych m.in. Gramatyka łacińska, teoria literatury polskiej czy Słownik łacińsko-polski i polsko-łaciński.

              Na cześć dziadka Włodzimierz otrzymał swoje imię. Miał brata-Tadeusza Mieczysława. Dzieciństwo spędził w Turku. Wraz z rodziną mieszkali na terenie lecznicy dla zwierząt przy ulicy Uniejowskiej. Mieszkanie to po wojnie zostało im odebrane.  Włodzimierz Pietrzak szkołę powszechną ukończył w Turku ale dalszą naukę na stopniu gimnazjalnym kontynuował w Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu, na profilu matematyczno-przyrodniczym.

 

W czasie nauki w gimnazjum redagował szkolne pismo ,,Świt’’, publikując w nim swoją twórczość literacką- zarówno utwory poetyckie, prozatorskie jak i krytycznoliterackie czy publicystyczne. W 22 ocalałych numerach ,, Świtu’’ ukazały się 43 utwory, w których pojawiły się akcenty religijne patriotyczne i społeczne. Pracował w zarządzie szkolnej ,,Bratniej Pomocy ‘’, pełniąc funkcję vice-, a później przewodniczącego Zarządu.

                  W 1931 roku zapisał się na wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego ale studia podjął dopiero po roku ze względu na stan zdrowia. Na Uniwersytecie nawiązał szerokie kontakty z młodym środowiskiem literackim. Zaprzyjaźnił się z Zofią Nałkowską, Jarosławem Iwaszkiewiczem, Julianem Przybosiem, Andrzejem Trzebińskim, Tadeuszem w wieczorach poetyckich Koła Polonistów, prezentując tam swoje wiersze. Brał również udział w prawniczych turniejach krasomówczych. Był członkiem klubu artystycznego ,,S’’,
w ramach którego wraz z Ryszardem Matuszewskim i Janem Kottem wydali w 1934 roku programowy tomik poezji zatytułowany S. Studia ukończył w 1936 roku. Znano go bardziej jako obiecującego pisarza niż prawnika. W tym samym czasie podjął pracę w Urzędzie Funduszu Pracy. Jednocześnie drukował recenzje i artykuły w prasie: w ,,Ilustrowanym Kurierze Codziennym’’, ,,Czasie’’  i ,,Życiu Literackim’’. Wydał tym razem samodzielnie drugi tomik poezji zatytułowany ,,Prawo drapieżne”. W tym też czasie nastąpiło jego przeobrażenie z poety w krytyka literackiego.

Na przełomie lat 1936 i 1937 został wysłany przez Urząd Funduszu Pracy na praktykę do Lwowa. Powstałe w tym okresie szkice i artykuły ukazały się na łamach ,,Prosto z mostu’’, ,, Kultury ‘’ i ,, Pionu’’. Od 1937 zaczął interesować się polityką. Początkowo był działaczem ONR (Obozu Narodowo Radykalnego) ,,Falanga’’, a następnie utworzonego przez ,,Falangę’’ Związku Młodej Polski. Należał do najbardziej żartobliwych bojowników, współtwórców ideologicznych i publicystycznych miesięcznika ,,Młoda Polska’’. Pod koniec 1937 roku objął stanowisko zastępcy redaktora naczelnego tego pisma oraz ożenił się z Ireną Pietrzykowską, koleżanką ze studiów prawniczych. W 1938-1939 był stałym recenzantorem ,,Prosto z Mostu’’- tygodnika literacko-społecznego. Jednocześnie pracował nad szkicami do ,,Rachunku z dwudziestoleciem” i nad pomysłem cyklicznej powieści o pokoleniu międzywojennym , którą zatytułował ,,Między Wschodem a Zachodem”.

Włodzimierz Pietrzak nie zaprzestał twórczości z powodu wybuchu wojny. Kontynuował pisanie w/w dzieła, jak i ,,Rachunku z dwudziestolecia”. Zaangażował się również w działalność konspiracyjną. Działał w podziemiu, będąc redaktorem pisma ,,Pobudka”. W 1941 roku nawiązał kontakt z tworzącą się z przedwojennej ,,Falangi" Konfederacją Narodu kierowaną przez Bolesława Piaseckiego. Wraz z Mieczysławem Kurzyną, w 1943 roku stanął na czele jednego z jej dwóch oddziałów-Terenu Młodzieży Konfederacji Narodu. Jej oddziały zostały wcielone do Armii Krajowej, do Batalionów ,,Miotła" i ,,Czat 49". W latach 1943-1944 kierował redakcją dwutygodnika  ,,Nowa Polska” pisma konspiracyjnego - głównego organu prasowego  Konfederacji Narodu". Sprzeciwiał się wybuchowi powstania, mimo to miał  w nim uczestniczyć jako adiutant podpułkownika Jana Mazurkiewicza, jednak ostatecznie walczył jako podchorąży w plutonie ,,Mieczyków"
z batalionu Czata 49. Po zranieniu dowódcy ,,Mieczyków"-Mieczysława Kurzawy podczas walk, objął dowództwo i był ,,wszystkim, dowódcą, niańką, sanitariuszem, tragarzem zwłok…" 22 sierpnia pobliżu skrzyżowania ulicy  Świętojerskiej i Franciszkańskiej, gdy wrócił z barykady i usiadł by odpocząć czytając książkę, odłamek granatu zranił go w głowę. Mimo natychmiastowej operacji nie udało się go uratować. Zmarł po godzinie nie odzyskując przytomności. Jego żona zginęła kilka dni przed tym wydarzeniem w płonącym szpitalu Jana Bożego przy ulicy Długiej. Była łączniczką powstania. Szczątki Włodzimierza odnaleziono 11 lipca 1958 roku. Zostały pogrzebane na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W kwaterze A26-6-21.

                                                       

Został odznaczony Krzyżem Walecznych.

                                                           

Jego utwory zostały wydane w następujących publikacjach:

·         1933 – S. Poezje (z Ryszardem Matuszewskim i Janem Kottem)

• 1936 – Prawo drapieżne
• 1938–1944 – Między Wschodem i Zachodem (nie zachowało się w całości)
• 1943 – Skrzydła

Oraz Z pism Włodzimierza Pietrzaka (pośmiertnie, zebrane przez Z. Lichniaka):

·         1955 – Rachunek z dwudziestoleciem

·         1956 – Lot jaskółek (część cyklu Między Wschodem i Zachodem)

·         1957 – Miscellanea krytyczne

·         1977 – Myśli

W maju 2022 roku odbędzie się gala  już  XIII  międzynarodowego  konkursu artystycznego  im. Włodzimierza Pietrzaka Całej ziemi jednym objąć nie można uściskiem” w Kaliszu

Od 1948 roku Stowarzyszenie PAX przyznaje nagrodę literacką im. Włodzimierza Pietrzaka.

Imię Włodzimierza Pietrzaka nosi również Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna

w Turku. Jest w niej organizowany coroczny Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Włodzimierza Pietrzaka.

W roku 2019 turkowska biblioteka realizowała  projekt „Jubileuszowo wokół Pietrzaka”. Główną ideą  podejmowanych działań była właśnie osoba wielkiego, choć zapomnianego poety i publicysty, związanego z Turkiem oraz będącego jednocześnie patronem biblioteki, Włodzimierza Pietrzaka.

 

Na jednej ze ścian Miejskiej Biblioteki Publicznej w Turku powstał mural upamiętniający patrona instytucji, Włodzimierza Pietrzaka w 75. rocznicę  jego tragicznej śmierci

w Powstaniu Warszawskim. Autorem pracy jest turkowianin – Maciej Hofman.